با ادامه یافتن محدودیت اینترنت در روزهای اخیر، بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین به ابراز نگرانی در این باره پرداخته‌اند. این محدودیت‌ها که از 30 شهریور 1401 آغاز شده است، به بهانه اعتراضات همچنان ادامه دارند.
همین موضوع باعث شده تا ما در نوین هاب، به عنوان یک استارت‌آپ دیجیتال مارکتینگ، وظیفه خود بدانیم درباره آخرین تاثیرات محدودیت اینترنتی بر کسب و کارهای آنلاین بگوییم و از ضرر و زیان آن‌ها صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
کسب درآمد، وابسته به اینترنت جهانی و شبکه‌های اجتماعی
تا به امروز حدود 11 میلیون نفر ایرانی از طریق شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد می‌کنند. این در حالی است که درآمد 9 میلیون نفر از این افراد به طور مستقیم به اینستاگرام بستگی دارد. در سال‌های اخیر، اینستاگرام بسیاری از هزینه‌های جانبی را از بین برده است که از جمله‌شان می‌توان به اجاره مغـازه و فروشـگاه، هزینه‌های اسـتهلاکی، سرمایه‌گذاری‌های اولیه و … اشاره کرد.
با وجود شبکه اجتماعی و به ویژه اینستاگرام، بسیاری از افراد مغازه‌های خود را تعطیل کرده‌اند و به فروش مستقیم از طریق اینستاگرام روی آوردند. بنا بر آماری هم که مرکز پژوهشی بتا به تازگی منتشر کرد تنها 19 درصد از تمام کسب‌وکارهای اینستاگرام فروشگاه دارند و ممکن است امکان ادامه فعالیت خارج از فضای اینستاگرام را داشته باشند.
همچنین بنا بر اطلاعات این مرکز پژوهشی، بیش از 2 میلیون کسب‌وکار در اینستاگرام فعالیـت دارند که در بینشان، 200 هزار کسب‌وکار بزرگ وجود دارد و بیشتر از 500 هزار کسب‌وکار بومی.
64 درصد از صاحبان این کسب‌وکارها خانم هستند و بسیاری از آن‌ها، سرپرست خانواده شمرده می‌شوند.
نکته قابل‌ملاحظه دیگر این است که بسیاری از این کسب‌وکارها تأمین‌کننده درآمد چندین نفر هستند و درواقع، بیش از 9 میلیـون نفـر برای درآمدزایی بـه صـورت مسـتقیم بـه اینسـتاگرام وابسته‌اند.
تأثیر فیلترینگ و محدودیت اینترنت به روی تولید داخلی
در آماری که بتا منتشر کرده است، می‌بینیم که 71 درصد از کالاهای مبادله شده در اینستاگرام، کالاهای تولید داخلی هستند. 10 درصد از آن‌ها در حوزه صنایع‌دستی و تولید بومی فعالیت دارند. این ارقام این سؤال بزرگ را در ذهن مطرح می‌کند که پس از فیلترینگ اینستاگرام چه اتفاقی برای چرخه اقتصادی تولید داخلی می‌افتد؟!
آیا اینستاگرام آخر ماجراست؟
این روزها فیلترینگ اینستاگرام به بهانه اعتراض‌ها صورت گرفته است، اما اهالی مجلـس شـورای اسـلامی چند سالی می‌شود دم از فیلترینگ و ملی شدن اینترنت می‌زنند. این صحبت‌ها، این سؤال بزرگ را به وجود می‌آورد که فیلترینگ‌ها و محدودیت‌ها تا کجا ادامه خواهند داشت؟!
ما تا به حال شاهد مهاجرت گروه بزرگی از کسب‌وکارها از فیس‌بوک به سمت تلگرام و سپس به سوی اینستاگرام بودیم؛ کسب‌وکارهایی که در طول مسیر مبالغ هنگفتی را از دست داده اند. حالا هم می‌بینیم که بسیاری از این افراد به سمت گسترش سایت‌هایشان می‌روند و می‌خواهند درآمد خود را این‌گونه افزایش دهند،
با این وجود، می‌توان پیش بینی کرد که با ملی شدن اینترنت، باز هم آسیب‌های جدی به سمت مردم و سرمایه‌هایشان روانه خواهد شد که در زمان طولانی به دست آورده‌اند و برایش، دشواری‌های زیادی را تحمل کرده‌اند.
به این موضوع در گوشه‌ای از بیانیه انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی هم اشاره شده است. در این بیانیه گفته شده:
باید توجه داشت که وصل بودن به اینترنت داخلی این مشکل را برطرف نمی‌کند. بخش مهمی از مردم تفاوت میان اینترنت داخلی و اینترنت بین‌المللی را درک نمی‌کنند و وقتی نمی‌توانند موتور جست‌وجوی گوگل را استفاده کنند فرض می‌گیرند که اینترنت کاملاً قطع است.
در این بیانیه همچنین درباره سرمایه‌گذاری‌های بزرگ کسب‌وکارها به روی سئو سایتشان و خسارت‌های ناشی از ملی شدن اینترنت صحبت شده است:
برآوردهایی وجود دارد که سایت‌های ایرانی سالانه حدود ۳۰۰ میلیارد تومان برای SEO فقط روی گوگل هزینه می‌کنند که هنگام جست‌وجوی کالاها و خدمات توسط مشتریان بالاتر و بهتر دیده شوند. وقتی گوگل قطع است کل این هزینه‌ها هدر می‌رود.
از 30 شهریور تاکنون چه اتفاقی در فضای مجازی افتاده؟
از آسیب‌های ناشی از محدودیت اینترنت گفتیم. حالا خالی از لطف نمی‌دانیم نگاهی به واکنش کاربران اینترنت در این مدت بیندازیم و ببینیم با فیلترینگ‌های صورت گرفته، تا چه حد محدودیت‌ها را پذیرفته‌اند.
بازگشت به تلگرام مغلوبه
نزدیک به 5 سال از فیلترینگ تلگرام می‌گذرد، اما با توجه به آخرین آمار، کاربران اینترنت هنوز هم به یاد این پیام‌رسان هستند.
به تازگی مرکز پژوهش بتا اطلاعاتی منتشر کرده مبنی بر اینکه بازدید از پست‌های تلگرامی از نیمه شهریور تا نیمه مهر امسال، بیشتر از دو برابر رشد کرده است. به طوری که بازدید پست‌های تلگرامی از 1.2 میلیارد به 2.8 میلیارد رسیده است.
اینستاگرام، همچنان در مقام اول
با پایان ماه مهر، یک ماه از فیلترینگ اینستاگرام می‌گذرد، با این حال، کاربران ایرانی، همچنان اینستاگرام را به عنوان انتخاب اول خود در شبکه‌های مجازی می‌دانند.
اگرچه در ماهی که گذشت کسب‌وکارها عملاً هیچ فعالیتی در اینستاگرام نداشته‌اند، اما این مسئله به خاطر اولویت‌های آن‌ها رخ داده است. دسترسی به وی‌پی‌ان و تغییر آی‌پی روزبه‌روز در کشورمان سخت‌تر می‌شود، اما کاربران باز هم به صورت روزمره از اینستاگرام استفاده می‌کنند و این شبکه اجتماعی را به دیگر شبکه‌ها ترجیح می‌دهند.
پرنده آبی توییتر
توییتر، یکی دیگر شبکه‌های اجتماعی به حساب می‌آید که دوباره مورد توجه کاربران قرار گرفته است. این شبکه اجتماعی هم در ماه اخیر میان کاربران ایرانی محبوب‌تر از قبل شده است و آمار فعالیت کاربرانش روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کنند.
تأثیر فیلترینگ بر استفاده کاربران از ابزار نوین هاب
اگر با نوین هاب آشنایی داشته باشید، می‌دانید که این ابزار ارتباط مستقیمی با کسب‌وکارهای آنلاین دارد و افراد زیادی، برای مدیریت شبکه‌های اجتماعی‌شان از ابزار نوین هاب کمک می‌گیرند.
با این حساب بد نیست نگاهی به آمار نوین هاب در ماه اخیر بیندازیم و ببینیم کاربران نوین هاب، از 30 شهریور تا 25 مهر چه تغییراتی در روند فعالیت‌های آنلاین خود داشته‌اند؟
رشد درصدی کاربران نوین هاب از 30 شهریور تا 25 مهر 1401 نسبت به ماه قبل خود با کاهش 76 درصدی مواجه بوده است.
همچنین سهم محتواهای منتشرشده توسط کسب‌وکارها در مقایسه 30 شهریور تا 25 مهر نسبت به 30 مرداد تا 25 شهریور 1401 از این قرار است:
- اینستاگرام: منفی 92 درصد
- توییتر: منفی 63 درصد
- تلگرام: منفی 54 درصد
- لینکدین: منفی 74 درصد
- آپارات: منفی 61 درصد
- سروش: منفی 64 درصد
- ایتا: منفی 74 درصد
- یوتیوب: منفی 55 درصد
- بله: منفی 3 درصد
- تامبلر: منفی 38 درصد
- گپ: منفی 40 درصد
همانطور که در نمودار دیده می‌شود بزرگ‌ترین تاثیر رویدادهای ماه اخیر به روی اینستاگرام بوده است. کمترین میزان کاهش فعالیت‌ها در میان پلتفرم‌های فیلتر شده هم به یوتیوب و تلگرام اختصاص دارد.
فعالیت‌ها در اپلیکیشن‌های داخلی نیز به طرز قابل‌توجهی پایین آمده است و در میان این اپلیکیشن‌ها، کمترین میزان افت کاربری را در بله می‌بینیم.
البته در زمان بررسی این آمار، نباید از این مسئله چشم‌پوشی کرد که در ماه گذشته بسیاری از کسب‌وکارها به خاطر فضای متفاوت شبکه‌های اجتماعی و بالا گرفتن اعتراض‌ها، فعالیت‌های آنلاین خود را کمتر کرده‌اند و حتماً قسمتی از داده‌ها، تحت‌تأثیر این اتفاق هستند.
محدودیت اینترنت و فیلترینگ تا کی ادامه دارد؟
یک سؤال مهم تجارت‌های آنلاین در این برهه زمانی این است که فیلترینگ و اختلال‌های اینترنتی تا چه زمانی ادامه دارند. اختلال‌هایی که روزبه‌روز افراد بیشتری در اکوسیستم استارت‌آپی و فضای کسب‌وکار دیجیتال کشور را از ادامه فعالیت دلسرد می‌کنند.
اولین‌بار مسئله محدودیت سازی در فضای مجازی در سال 1397 با عنوان طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی مطرح شد و به فیلترینگ تلگرام منجر شد. پس از آن هم طرح‌های زیادی مطرح شدند که دیگر شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی را هدف گرفتند و هیچ‌کس نمی‌داند، تا کجا باید با این محدودیت‌ها و مهاجرت از این پیام‌رسان به آن شبکه اجتماعی را ادامه داد … .
سخن آخر
نگاهی به رویدادهای مربوط به فیلترینگ در فضای مجازی و اختلال اینترنت داشتیم که به ضرر ۱۰۰ درصدی کسب‌وکارها منجر شده است.
از اهمیت اینترنت و فضایی مانند اینستاگرام در زندگی معیشتی ایرانیان گفتیم. همینطور نگاهی اجمالی داشتیم از رفتار کاربران و تجارت‌های آنلاین در یک ماه گذشته. نظر شما درباره حوادث اخیر چیست؟ آیا اختلال‌های اینترنت کسب‌وکار شما را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟
ممنون از تحلیل و اطلاعات خوبتون، ما که تعدیل شدیم
باعث تاسفه. امیدواریم به زودی مشکلات فیلترینگ برطرف بشه و بتونیم در فضای دیجیتال مارکتینگ بدون دغدغه فعالیت کنیم.